Author: Rafał Kłagisz

W dniu 20 marca 2025 r. odbyła się rozprawa przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie o sygn. akt I FSK 2047/21, dotycząca naszego Klienta. Na chwilę obecną oczekujemy na sporządzenie uzasadnienia wyroku.

Na uwagę zasługuje fakt, iż przedmiotowa sprawa została już wcześniej poddana kontroli sądowo-administracyjnej. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 11 października 2018 r. o sygn. akt I FSK 1897/16 uchylił w całości zaskarżony wyrok sądu pierwszej instancji oraz decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z uwagi na upływ terminu przedawnienia w odniesieniu do części okresów rozliczeniowych wskazanych w decyzji.

W wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Warszawie wydał decyzję, którą postanowił uchylić decyzję organu I instancji w części dotyczącej okresów rozliczeniowych od stycznia do kwietnia 2008 r. i umorzył postępowanie w tym zakresie, zaś w pozostałym zakresie decyzja organu I instancji została utrzymana w mocy. Strona nie godząc się z rozstrzygnięciem wniosła skargę do WSA. W następnej kolejności został wydany przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrok z dnia 17 marca 2021 r. o sygn. akt III SA/Wa 1367/20 oddalający wniesioną skargę.

Sprawa została przejęta przez naszą Kancelarię z momentem wnoszenia skargi kasacyjnej od ww. wyroku WSA.

Czego dotyczy wydany w sprawie Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego ?

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok WSA, a w motywach ustnych rozstrzygnięcia odniósł się w szczególności do kwestii braku wskazania liczby dni kontroli w wydanych w stosunku do naszego Klienta protokołach kontroli, jako kwestii, która winna zostać zbadana przez Sąd I Instancji. W naszej ocenie przedmiotowy wyrok może mieć kluczowe znaczenie, bowiem jest to jeden z nielicznych wyroków poddający ocenie kwestię z pozoru mało znaczącą – mianowicie weryfikację kwestii przekroczenia liczby dni kontroli.

W przedmiotowej sprawie, na podstawie stosownego upoważnienia zostały przeprowadzone kontrole podatkowe zakończone wydaniem dwóch protokołów. Co jest istotne z punktu widzenia przedmiotowej sprawy, przed ich wszczęciem Prokuratura Okręgowa w Olsztynie, zabezpieczyła dokumentację księgowo-rachunkową naszego Klienta.

W przedmiotowej sprawie nie zweryfikowano podstawowej kwestii, po pierwsze jakim podatnikiem (mikro /małym /średnim /dużym) był nasz Klient w momencie przeprowadzanych kontroli, po drugie dlaczego organ kontroli nie wskazał w protokołach ile czasu te kontrole trwały, a także czy obiektywnie oceniając niezależnie od tego czy Strona była mikro/ małym/ średnim czy dużym podatnikiem, czy zgromadzony materiał dowodowy w toku przeprowadzonych kontroli podatkowych mógł stanowić podstawy do wydania przedmiotowych decyzji (Decyzji organu I instancji oraz wydanej w następstwie Decyzji Dyrektora IAS).

Dokonując analizy akt sprawy, ustaliliśmy, iż liczba dni kontroli podatkowych została znacznie przekroczona, co stanowiło jednocześnie kwestię istotną – ale drugorzędną, bowiem organ kontroli w wydanych protokołach nie wskazał liczby dni kontroli, choć był do tego zobowiązany. Powyższe stanowiło naruszenie dyrektywy zawartej w art. 80b Ustawy o SDG[1]. Na gruncie przedmiotowej sprawy zastosowanie miały przepisy uchylonej już Ustawy SDG, przy czym należy wskazać, iż w obecnym stanie prawnym znajdują one swoje odzwierciedlenie w przepisach Ustawy Prawo Przedsiębiorców[2].

W kontekście powyższych okoliczności przytoczony został precedensowy (i jedyny odnoszący się w sposób tak obszerny do kwestii braku wskazania dni kontroli) wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 lutego 2020 r. o sygn. I FSK 2243/19. Tym samym, wydane w sprawie rozstrzygnięcie, jako drugie skupia swoją uwagę na naruszeniach dokonywanych już na etapie kontroli podatkowej, które powinny być odczytywane w powiązaniu z przepisami Ustawy o SDG/ Prawo Przedsiębiorców z uwagi na ich bezpośredni wpływ na przebieg sprawy podatkowej.

W świetle zaprezentowanego stanowiska, należało zgodzić się z Naczelnym Sądem Administracyjnym, który wskazuje że poszczególne rozwiązania przyjęte w Ordynacji podatkowej musiały być w takim razie oceniane przez pryzmat przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, które miały charakter lex specialis wobec przepisów Ordynacji podatkowej.

W konsekwencji uznaliśmy, że materiał zgromadzony w toku ww. kontroli na mocy przepisu art. 77 ust. 6 Ustawy SDG nie mógł stanowić materiału dowodowego w sprawie.

„Dowody przeprowadzone w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, jeżeli miały istotny wpływ na wyniki kontroli, nie mogą stanowić dowodu w żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karno-skarbowym dotyczącym kontrolowanego przedsiębiorcy.”

Powyższy przepis wskazuje wprost, że jeżeli dowody miały istotny wpływ na wynik sprawy, a zostały dokonane z naruszeniem przepisów prawa, nie mogą stanowić dowodu w postępowaniu podatkowym.

Należy wskazać, iż dowody zgromadzone w toku kontroli miały zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, bowiem to one stanowiły podstawę do wydania decyzji.

Czy w sprawie nie miał zastosowania przepis art. 83 ust. 2 Ustawy SDG ?

W tym miejscu należy również zwrócić uwagę na treść art. 83 ust. 2 Ustawy SDG, który stanowił, że „Ograniczeń czasu kontroli nie stosuje się, w przypadkach gdy: (…) przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałaniu popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia.”

Na kanwie przedmiotowej sprawy, wskazany przepis nie miał zastosowania bowiem dokumenty stanowiące podstawę kontroli zostały w pierwszej kolejności zabezpieczone przez Prokuraturę Apelacyjną w Olsztynie, a dopiero po wszczęciu kontroli zwrócono się z prośbą o przekazanie dokumentów rozliczeniowych naszego Klienta za okres objęty kontrolą

Zatem przeprowadzenie kontroli nie miało na celu przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub jego wykroczenia, przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, jak również nie miało na celu zabezpieczenia dowodów jego popełnienia. Bowiem te dowody zostały zabezpieczone już przed wszczęciem kontroli podatkowych.

Z niecierpliwością i zainteresowaniem oczekujemy na pisemne uzasadnienie wyroku, i rozwinięcie motywów ustnych w przedmiotowej sprawie.

[1] Ustawa z dnia 2 lipca 2004 o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2007 r. 155. 1095).

[2] Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo Przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2024 poz. 236).

W dniu 28 lutego 2025 r. odbyła się rozprawa przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawach jednego z naszych klientów (sygn. akt I FSK 1863/21 oraz I FSK 1837/21) dotyczących przedłużenia terminu zwrotu podatku VAT. Sąd nie wydał jednak rozstrzygnięcia, odraczając publikację wyroków na dzień 5 marca 2025 r. Wtedy też, Sąd otworzył na nowo rozprawę i postanowił poddać pod uchwałę składu 7 – sędziów NSA zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości.

Czego będzie dotyczyć uchwała?

Sprawa dotyczy kwestii przedłużenia terminu zwrotu podatku VAT. Wątpliwą kwestią, którą ma się zająć skład 7 sędziów NSA jest to, czy w postępowaniu dotyczącym konkretnego postanowienia o przedłużeniu terminu zwrotu podatku VAT, sądy mogą badać również prawidłowość poprzedzających je postanowień, które nie zostały zaskarżone, w celu oceny czy ciągłość biegu terminu zwrotu podatku nie została przerwana.

W oparciu o art. 87 ust. 2 zd. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, stałą praktyką organów podatkowych stało się przedłużanie terminu zwrotu różnicy między podatkiem naliczonym a należnym, w celu dokładnej weryfikacji jego zasadności. Często jednak, postanowienia mające odnieść ten skutek są doręczane lub nawet wydawane już po upłynięciu terminu do zwrotu podatku.

W tym względzie, wydaje się, że sądy administracyjne ukształtowały jednolitą linię orzeczniczą będącą wynikiem podjętej przez skład 7-sędziów NSA uchwały z dnia 21 września 2020 r. (sygn. akt I FPS 1/20), zgodnie z którą, aby termin zwrotu podatku mógł zostać skutecznie przedłużony, postanowienie w tym przedmiocie musi być doręczone przed jego upływem[1]. Oznacza to również, że jeżeli nie funkcjonują w obrocie prawnym wcześniejsze postanowienia przedłużające termin zwrotu podatku, a ten już upłynął – organy tracą możliwość jego dalszego przedłużenia, a zwrot jest należny w kwocie wynikającej z deklaracji, wraz z odsetkami. Jest to tzw. wymóg ciągłości w przedłużaniu terminu zwrotu nadwyżki podatku[2].

Powyższe stanowisko sądów opierało się jednak w dużej mierze na tym, że konkretne postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu zostało wzruszone w odrębnym postępowaniu i wyeliminowane z obrotu prawnego.

Wymiernego znaczenia nabiera w tym względzie pogląd sądów co do charakteru samego terminu zwrotu różnicy między podatkiem naliczonym a należnym. Mianowicie, ma on charakter materialnoprawny[3], co oznacza, że wraz z jego upływem nie tylko organ traci uprawnienie do jego przedłużenia, ale także podatnik ma wymagalne roszczenie o zwrot podatku i od tego momentu nalicza się odsetki.

Problem w sprawie, w której będzie podjęta uchwała ogniskuje się wokół tego, że wcześniejsze postanowienia przedłużające termin zwrotu podatku nie były skarżone, jednak w sposób oczywisty są obarczone wadą, gdyż doręczone zostały już po upływie terminu zwrotu. Istotnym zagadnieniem prawnym jest więc to, czy w granicach kognicji sądu w danej sprawie mieści się również ocena poprzedzających postanowień o przedłużeniu terminu zwrotu.

W orzecznictwie znaleźć można w tej kwestii pogląd przychylny podatnikom, zgodnie z którym prawidłowość przedłużenia terminu zwrotu w oparciu o poprzednie postanowienia stanowi element stanu faktycznego sprawy odnoszącej się do kolejnego postanowienia wydanego w tym zakresie[4], jednakże na ten moment nie jest on rozpowszechniony.

Uchwała, która zapadnie w przedmiotowej sprawie będzie miała wielki wymiar praktyczny, niezależnie od jej treści. Nie da się równocześnie ukryć, że liczymy na obranie stanowiska korzystnego dla podatników, które zresztą poparte jest obowiązującym prawem. Poinformujemy Państwa o treści uchwały, gdy tylko będzie to możliwe.

[1] Wyrok WSA w Warszawie z dnia 12 lutego 2019 r. sygn. akt III SA/Wa 1725/18, Wyrok NSA z dnia 19 listopada 2024 r. sygn. akt I FSK 1356/24

[2] Wyrok NSA z dnia 30 lipca 2020 r. sygn. akt I FSK 318/20, Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 22 lutego 2024 r. sygn. akt I SA/Po 871/23

[3] Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 7 marca 2024 r. sygn. akt I SA/Po 868/23, Wyrok NSA z dnia 24 października 2024 r. sygn. akt I FSK 970/23.

[4] Wyrok NSA z dnia 18 listopada 2021 r. sygn. akt I FSK 1792/18.

1 stycznia 2025 r. weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej, zgodnie z którą (nowo dodany art. 12 ust. 2 pkt 3), w przypadku złożenia dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury oraz jego odpisu, wypisu lub kopii za pośrednictwem systemu elektronicznego, organem właściwym w sprawie opłaty skarbowej jest organ właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę mocodawcy.

Jeżeli mocodawców jest kilku, właściwy jest organ ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę mocodawcy wymienionego w dokumencie w pierwszej kolejności, lub ten z mocodawców, który ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium RP.

W przypadku gdy żaden z mocodawców nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby na terytorium RP, organem właściwym jest Prezydent m. st. Warszawy.

Jest to niepozorna zmiana, która przeszła bez większego echa, mająca jednak wymierne znaczenie w codziennym kontakcie z urzędami i instytucjami publicznymi.

W obecnym stanie prawnym oznacza to, że w przypadku składania dokumentu pełnomocnictwa w formie fizycznej (listownie lub osobiście), opłatę skarbową wnosi się według dotychczasowych zasad – do organu właściwego ze względu na miejsce złożenia dokumentu.

W przypadku jednak korzystania w tym celu z systemu teleinformatycznego i składania dokumentu pełnomocnictwa w formie elektronicznej, zastosowanie znajdą nowe zasady i opłatę wnosi się co do zasady do organu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę mocodawcy.

1 stycznia 2025 r. weszły w życie długo oczekiwane przepisy[1], pozwalające na stosowanie tzw. „metody kasowej” przy rozliczaniu podatku dochodowego od osób fizycznych. Jest to zmiana, która ma stanowić ułatwienie dla osób prowadzących działalność gospodarczą o niewielkich rozmiarach.

1. Na czym polega metoda kasowa rozliczania PIT?

Metoda kasowa rozliczania PIT polega na tym, że przedsiębiorca rozlicza przychody dopiero w momencie faktycznego otrzymania zapłaty za swoje usługi lub towary. Oznacza to, że nie jest zobowiązany do płacenia podatku dochodowego od przychodów, których jeszcze nie otrzymał.

Ta zasada ma jednak swoje ograniczenia. Jeżeli kontrahent nie zapłaci należności przez 2 lata po dniu wystawieniu faktury, to dzień, w którym upłynął ten termin uważa się za moment powstania przychodu. Należy wtedy rozliczyć przychód, nawet jeżeli faktycznie nie otrzymało się zapłaty.

Podobnie, w przypadku likwidacji działalności gospodarczej, nawet jeżeli nie otrzymało się faktycznie zapłaty za niektóre faktury, należy je rozliczyć jako przychód powstały w dniu likwidacji działalności.

Co ważne, również koszty uzyskania przychodu rozliczanego metodą kasową są potrącane w roku podatkowym, w którym zostało rzeczywiście uregulowane zobowiązanie, nie wcześniej jednak niż w dacie poniesienia kosztu.

Warto również wskazać, że uregulowaniem należności (faktycznym otrzymaniem zapłaty) będzie także częściowa płatność oraz wpłata na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych.

2. Jakie warunki należy spełnić, aby móc zastosować metodę kasową rozliczania PIT?

Aby móc skorzystać z metody kasowej, przedsiębiorca musi spełnić następujące warunki:

1. Przychody z prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej w roku poprzedzającym rok podatkowy nie mogą przekroczyć 1 000 000 zł (milion złotych).
2. Przedsiębiorca nie prowadzi ksiąg rachunkowych.
3. Przedsiębiorca składa pisemne oświadczenie o wyborze metody kasowej naczelnika urzędu skarbowego do dnia 20 lutego roku podatkowego. Dla przedsiębiorców rozpoczynających działalność w trakcie roku, oświadczenie składa się do 20. dnia miesiąca następującego po rozpoczęciu działalności.

3. Do jakich przychodów może mieć zastosowanie metoda kasowa, a do jakich nie?

Metoda kasowa ma zastosowanie wyłącznie do przychodów wynikających z transakcji między przedsiębiorcami (w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców), które są udokumentowane fakturami wystawionymi w odpowiednich terminach.

Metoda kasowa nie ma zastosowania do przychodów:

• Z transakcji między przedsiębiorcą a podmiotem powiązanym, przy czym wymagana wielkość udziałów lub praw głosu w innym podmiocie wynosi 5%.
• Z transakcji z podmiotami mającymi miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w krajach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową (tzw. raje podatkowe – np. Republika Seszeli)
• Z odpłatnego zbycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, ujętych w ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych (np. sprzedaż budynku czy samochodu).
• Z transakcji między przedsiębiorcą, a nie-przedsiębiorcą (np. konsumentem).

Do tych przychodów stosuje się metodę memoriałową (tak, jak dotychczas).

4. Czy skorzystanie z metody kasowej wiąże się z dodatkowymi obowiązkami ewidencyjnymi, a jeżeli tak, to jakimi?

Tak, skorzystanie z metody kasowej wiąże się z dodatkowymi obowiązkami ewidencyjnymi. Przedsiębiorca musi prowadzić ewidencję faktur dokumentujących przychody rozliczane metodą kasową. Ewidencja ta powinna zawierać:

• Datę wystawienia faktury;
• Numer faktury;
• Kwotę należności wynikającą z faktury;
• Datę uregulowania należności.

5. Jak skorzystać z metody kasowej rozliczania PIT?

Aby skorzystać z metody kasowej rozliczania PIT, przedsiębiorca powinien:

1. Sprawdzić, czy spełnia wszystkie warunki (przychody poniżej 1 000 000 zł, brak ksiąg rachunkowych).
2. Przygotować pisemne oświadczenie o wyborze metody kasowej.
3. Złożyć to oświadczenie do naczelnika urzędu skarbowego do dnia 20 lutego roku podatkowego lub do 20. dnia miesiąca po rozpoczęciu działalności gospodarczej. Jeżeli działalność została rozpoczęta w grudniu, oświadczenie składa się do końca roku.

Należy pamiętać, że wybierając metodę kasową, trzeba ją stosować przez cały rok podatkowy. Nie można się z niej wycofać w trakcie trwania roku podatkowego. Dokonany wybór przenosi się również na następne lata. Aby zrezygnować z metody kasowej, należy do 20 lutego (następnego roku podatkowego, po tym, w którym stosujemy metodę kasową), zawiadomić naczelnika właściwego urzędu skarbowego o rezygnacji z jej stosowania.

Nowe przepisy mogą jednak budzić pewne problemy interpretacyjne, o czym warto pamiętać przed decyzją o zastosowaniu metody kasowej. Główną rolę w tym zakresie odegra przyszła praktyka ich stosowania przez organy podatkowe i sądy, które nie miały jeszcze okazji wypowiedzenia się w tym względzie. W przypadku pytań lub wątpliwości, zapraszamy do kontaktu.

[1] Art. 14c, art. 22 ust.4a i 4b, art. 24a ust.1da i 1db ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.